Over geluk en waarheid en zo nog wat
In het dagblad Trouw van maandag 14 september stond een interview met de Franse filosoof en godsdienstwetenschapper Frédéric Lenoir. Hij is ook in Nederland een veel gelezen auteur en onlangs kwam zijn boek ‘Over geluk’ uit. Het interview in Trouw ging met name over dit nieuwe boek.
De kop boven het artikel luidde ‘Geluk is heel iets anders dan genot’.
Ik dacht: het kan niet vaak genoeg gezegd!
Een andere uitspraak: ‘met alleen leuk leven heeft geluk maar weinig te maken’.
Ook daarvan dacht ik: bingo!
Toen viel mijn oog op de ondertitel van het interview.
Daar geeft Lenoir een heuse definitie van geluk. Hier komt ie: ‘geluk is het bewustzijn van een algemene, blijvende tevredenheid in een betekenisvol bestaan.’
Prachtig, hoe mooi en precies kun je het zeggen.
Maar ja, toen ik het artikel eenmaal helemaal gelezen had, viel me een ondeugendheid van de interviewster (Marijke Laurense) op, die niet zonder betekenis is. Aan het einde van het gesprek beantwoordt Lenoir heel expliciet de vraag: wat is geluk? Waarbij hij dus de hierboven geformuleerde definitie geeft. Echter, het laatste zinnetje heeft de interviewster in háár samenvatting (nota bene de ondertitel van haar artikel) weggelaten. De definitie van Lenoir eindigt namelijk met: ‘… dat gebaseerd is op de waarheid’. De complete definitie luidt dus: ‘geluk is het bewustzijn van een algemene, blijvende tevredenheid in een betekenisvol bestaan dat gebaseerd is op de waarheid’. Sic! Dat maakt wel verschil!
Welk verschil, dat weet ik zo gauw ook niet.
Daarvoor zou ik het boek van Lenoir eerst moeten bestuderen.
Wat ik wel weet – in zijn algemeenheid – is, dat we allemaal onze vooronderstellingen hebben. Onze theorieën en zeker onze diepste overtuigingen zijn ergens op gebaseerd. Op een waarheidsgrond.
Kennelijk vond de journaliste dit een lastige, want: wat is waarheid? Nog afgezien van de vraag: wat is dé waarheid?
De stapel boeken op mijn nachtkastje is nog te hoog om het boek van Lenoir erbij te hebben, maar zijn definitie heeft mijn belangstelling gewekt, het is een kwestie van tijd en dan ga ik eraan beginnen.
Sowieso verschijnen er de laatste tijd veel boeken en artikelen over dit onderwerp. Meestal worden ze geschaard onder het bredere thema ‘levenskunst’.
Nog even terug naar de waarheidsaanspraken of vooronderstellingen: de scheidend rector magnificus van de VU in Amsterdam heeft de laatste jaren gewerkt aan een houding aan de universiteit, waarbij studenten hun docenten en hoogleraren mogen bevragen op hun grondaannames, c.q. hun diepste overtuigingen. Best belangrijke stuf natuurlijk, de hele dag wordt er namelijk door jan en alleman van alles beweerd. Maar kloppen de beweringen ook?!
Ds. Aart van der Maarl