Afgelopen zomer heb ik John Steinbeck’s ‘East of Eden’ herlezen.
De eerste keer was toen ik een jaar of 18 was.
Toentertijd kon het boek mij maar matig bekoren.
Ik vraag me zelfs af of ik het wel helemaal heb uitgelezen.
Misschien was ik te jong om het meesterwerk naar waarde te kunnen schatten.
Want een meesterwerk is het.
Ik werd bij mijn kladden gepakt, van mijn voeten geblazen, of hoe zeggen ze dat.
Het verontrustte me ook. Een sensatie die ik sinds ‘Disgrace’ van Coetzee niet meer gehad had.
Het gaat me er niet om een review van East of Eden te geven. Iedereen kan op internet (na)lezen waar het boek over gaat. Het punt dat ik wil maken is hoe fascinerend het is dat een geschreven tekst zo binnen kan komen.
Ook de Bijbel kan dit effect op mensen hebben. Zo hoorde ik onlangs over een moslima die het woord van Jezus in Mattheüs 11 las (‘Kom tot mij, allen die vermoeid en belast zijn, en ik zal je rust geven’) en door deze tekst ook daadwerkelijk tot rust kwam.
Het Hebreeuwse ‘dabar’ betekent woord of spreken.
Psalm 33 (de verzen 6 en 9) zegt:
Door het woord van de HEER is de hemel gemaakt,
door de adem van zijn mond het leger der sterren.
Want hij sprak (DABAR) en het was er, Hij gebood en daar stond het.
Dat is ook precies wat er in Genesis 1 gebeurt.
God zei (DABAR): er moet licht zijn, en er WAS licht, WAJEHIER OR.
Wat ik wonderlijk en intrigerend vind is, dat spreken in schrift vervat kan worden en eenzelfde uitwerking op ons, mensen, kan hebben. Gesproken tekst zal over het algemeen krachtiger zijn, maar de gestolde versie ervan – in schrift – kan dicht in de buurt komen. Hoe dit precies werkt, ik weet het niet, maar bijzonder is het wel.
Ieder van ons kent wel een boek dat grote indruk op hem/haar gemaakt heeft. Het verhaal heeft je bij je lurven gegrepen, aan het lachen gemaakt, in een betere stemming gebracht, of zelfs je leven veranderd.
East of Eden is zo’n boek.
En guess what: het biedt een duidelijke reminiscentie naar de Heilige Schrift. Om eerlijk te zijn: zo vergaat het mij vaak als ik een boek van wereldklasse lees. Ik kom karakters en situaties tegen die een bel doen rinkelen.
Is het beroepsdeformatie of herken je dit?
Ds. Aart van der Maarl